Polskie doświadczenie samorządu terytorialnego dla Ukrainy

W wizycie studyjnej w dniach 28 września – 3 października 2015 roku do Rzeczpospolitej Polskiej w ramach projektu „System samorządu terytorialnego w Polsce: Dlaczego to działa?” uczestniczyło 14 przedstawicieli reprezentujących 6 ukraińskich obwodów (kirowohradzki, rówieński, tarnopolski, chersoński, chmielnicki, zakarpacki).

Wizyta studyjna, druga z zaplanowanych trzech wizyt studyjnych, organizowana przez Fundację Współpracy Polsko-Ukraińskiej PAUCI miała na celu przybliżenie uczestnikom ukraińskim historii reformy oraz współczesnych mechanizmów funkcjonowania organów samorządu terytorialnego w Polsce.

W ramach wizyty studyjnej uczestnicy mieli okazje odwiedzić:

• Fundację „Szkoła Liderów” w Warszawie
• Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji RP w Warszawie
• Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku
• Podlaski Urząd Marszałkowski w Białymstoku
• Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku
• Biuro Zarządzania Systemem Gospodarki Odpadami PUHP „Lech” w Białymstoku
• Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Hryniewiczach k. Białegostoku
• Urząd gminy Narewka
• Starostwo Powiatowe w Hajnówce
• Urząd miasta Bielsk Podlaski

Refleksje uczestników wizyty studyjnej:

Wiktoria Nazaruk, wykładowca na wydziale dziennikarstwa Narodowego Uniwersytetu „Akademia Ostrogska”, obwód rówieński: „Wizyta studyjna do Polski pozwoliła lepiej zrozumieć, jak pracuje system samorządu terytorialnego w tym kraju. Sporo ukraińskich ekspertów twierdzi, że ukraiński system samorządu, który teraz jest wprowadzany, został zapożyczony właśnie z polskiego. Ciekawym było dowiedzieć się o podobieństwach, spróbować ocenić, czy takie zasady przyjmą się na ojczystej ziemi. Udało się porównać pracę urzędów, zrozumieć, dlaczego ważnym jest przekazanie więcej obowiązków na niższy poziom samorządów, ocenić efektywność takiego podejścia. Podczas spotkań w każdej z odwiedzanych instytucji wielkie wrażenie sprawiał wysoki poziom przygotowania pracowników. Można było odczuć, że ludzie wysoko cenią i oddają się swojej pracy, a także widzą w niej swoją przyszłość. Chciałoby się też podziękować za życzliwość, gościnność i otwartość, ponieważ pytania zadawane przez uczestników często były drażliwej natury. Sądzę, że takie wizyty będą sprzyjać formowaniu krytycznej masy świadomych obywateli, którzy po zdobyciu polskiego doświadczenia będą mogli dostosować je do realiów ukraińskich”

Walentyna Kuczer, aktywistka Klubu Dialogu Społecznego, obwód kirowogradski: „Bardzo odkrywczym, według mnie, było pokazanie w ramach wizyty studyjnej wszystkich szczebli samorządu terytorialnego, poznanie ich struktury, funkcji i obowiązków. Dało się odczuć zdecydowany optymizm Polaków wynikający z wnoszenia swojego wymiernego wkładu w rozbudowę własnego państwa, z dbałości o jego przyszłość. Najbardziej byłam pod wrażeniem spotkania w gminie Narewka. Wyniki 25-letniej pracy wójta dla dobrobytu miejscowej społeczności są bardzo wymowne. Wójt widzi w agroturystyce perspektywiczne źródło dochodów dla miejscowego budżetu i inwestuje w tej sferze koszty, wysiłek i wizję. Nasz region ma znaczący potencjał przyrodniczy dla rozwoju turystyki i dlatego przykład Narewki wydaje mi się bardzo interesującym. Nadzwyczajnie ciekawą i bogatą w informację okazała się wizyta w zakładzie utylizacji odpadów komunalnych. Dbając o środowisko polscy gospodarze pokazują Ukraińcom przykład cywilizowanego podejścia do przyrody, zdrowia narodu, przyszłości. Na Ukrainie ten proces znajduje się na poziomie dyskusji, ale wszyscy sobie uświadamiamy, że przyszłość utylizacji odpadów należy właśnie do takich zakładów. Dlatego informacja o zakładzie w Hrynewiczach ma szczególne znaczenie dla społeczności Switlowodska.

Wizyta do Polski zainspirowała mnie do kontynuacji aktywnej działalności obywatelskiej i wolontariackiej. Obecnie prowadzę rozmowy z deputowanymi rady rejonowej Switlowodska na temat spotkania w formacie okrągłego stołu o wynikach wizyty studyjnej „Samorząd terytorialny w Polsce: czemu on pracuje?”. Ukraina aktualnie przygotowuje się do wyborów lokalnych 25 października, ale uważam za niezbędne pilne przekazanie świeżych wrażeń i emocji po wizycie w sąsiednim kraju, który pewnie patrzy w przyszłość i ją buduje”.

Rudnyckyj Jevgen, przewodniczący rady pozarządowej organizacji „Społeczność Zaliznoho portu”: „Pierwsze wrażenie z Polski – czysto, posprzątano, zielono. Dlaczego? Jak? Te pytania powracały cały czas od pierwszego dnia wizyty. Oczywiście, uzyskiwaliśmy odpowiedzi na te pytania, chociaż każdy dawał swoją odpowiedź – i mieszkańcy, i urzędnicy, z którymi mieliśmy organizowane spotkania. Ale tylko teraz uświadamiam sobie, że to tylko zewnętrzy przejaw (towarzyszące efekty) tych radykalnych zmian, które bez wątpienia nastąpią, w wyniku działań każdego, kto uczestniczył w tym projekcie. Te zmiany będą miały miejsce na Ukrainie. Ja przekonałem się, że to, o czym marzyłem jest możliwe. Fundacja PAUCI pomogła zwizualizować myśli o zmianach w mojej ojczyźnie. Nowe kontakty – to nowa wiedza. Nowa wiedza z czasem zamieni się w doświadczenie. Doświadczenie to podstawa mądrości. Mądrości ukraińskiego klasyka: i cudzego się uczcie i swojego nie wstydźcie. Oczywistym jest, że nie wszystkie systemy oraz rozwiązania, które znalazły zastosowanie w Polsce, będą przydatne do wprowadzenia na Ukrainie, ale ważne, że cel dobrze wyznaczony sporo lat temu jest prawidłowy. A sposób znajdzie się po drodze”

Garbarynyna Vita, doktorantka lwowskiego oddziału Narodowej Akademii Administracji Państwowej: «Mam dwojakie wrażenia po wizycie studyjnej. Z jednej strony cieszę się razem z naszymi sąsiadami i jestem pod wrażeniem poziomu rozwoju, który udało im się osiągnąć. Z drugiej zadaję sobie pytanie, kiedy my wyrośniemy do takiego poziomu? Po poznaniu systemy samorządu na poziomie województwa, powiatu, gminy nie pozostało we mnie żadnych wątpliwości, co do jakości i efektywności zrealizowanych reform. System pracuje, co więcej pracuje dla lepszej przyszłości. Ludzie, którzy nim kierują, są prawdziwymi gospodarzami swoich terytoriów, ich praca skierowana jest na osiągnięcie wyników i zapewnienie wszystkiego, co niezbędne społeczności na obszarze, który zamieszkuje. Odczuwa się, że lubią Polskę i swój region. A my kochamy swoją Ukrainę, ale „po swojemu”...”

Projekt „System samorządu terytorialnego w Polsce: Dlaczego to działa?” jest współfinansowany ze środków Programu „Wsparcie Demokracji” w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej MSZ RP w 2015 r.